Toegegeven, ik had niet meteen de link gelegd: die tussen het creatief generalist zijn en hoogbegaafden. Ook ik interpreteerde hoogbegaafd zijn nogal eng: nl. het hebben van een hoog IQ. Het is dankzij een aantal mailtjes van mensen die me vroegen naar of wezen op de link tussen beide beschrijvingen, dat ik besloot dit te gaan verkennen. En inderdaad, er zijn veel overeenkomsten. Zo wordt een hoogbegaafde o.a. beschreven als iemand wiens hoofd vaak overloopt van ideeën, vragen en theorieën, als iemand met een grote leerhonger, of nog als eigenzinnig of non-conformistisch. Herkenbaar toch? Maar hoe zit dat dan? Zijn creatieve generalisten dan allemaal hoogbegaafd? Of is het omgekeerd? Ik stak mijn licht op bij Sabine, oprichtster van Hoogbloeier.
Inhoudsopgave
Wat is hoogbegaafdheid precies?
Er bestaan héél veel definities. Ik hanteer meestal kernwoorden die het hoogbegaafd-zijn goed omvatten. Om er een aantal te noemen:
- gedreven
- kritisch
- snelle denker
- gevoeligheid
- associaties maken
- lat heel hoog leggen
- intensiteit van emoties
- out of the box denken
- creatief (kan zowel met het hoofd zijn als met de handen)
Creatief generalisten en hoogbegaafden hebben best wat gemeenschappelijk. Welke talenten komen overeen volgens jou?
De creativiteit, dat alleszins. Net zoals het leggen van linken, en de leergierigheid. Ook het probleemoplossend vermogen is bij hoogbegaafden een typisch talent. Wat zeker niet elke hoogbegaafde heeft, is de helicopterview en het ‘kameleon’ zijn. Heel wat mensen hebben juist moeite om zich aan te passen.
Niet alle creatieve generalisten zijn hoogbegaafd. Maar zijn alle hoogbegaafden creatieve generalisten?
Zeker niet. Want kijk naar de early emergers (zie ook verder in dit interview): zij hebben een zeer diepgaande interesse in één bepaald domein, en dit al van kinds af aan. Heel verschillend van een creatieve generalist dus.
Soms duizel ik van alle verschillende labels: hoogbegaafd, hoogsensitief, beelddenker, creatieve generalist … Hoe door het bos de bomen nog zien?
Niet elke hoogsensitieve is ook hoogbegaafd. Waarom dit precies zo is weet ik niet, maar hier geldt het omgekeerd wél. Het hoogsensitieve aspect is een voorwaarde om als hoogbegaafde door het leven te gaan, maar het is uiteraard slechts één dimensie.
Wat de beelddenkers betreft: eigenlijk spreek je beter van een voorkeur voor ‘visueel- ruimtelijke informatieverwerking’. En ook hier is er een overlap. Maar let op: niet elke beelddenker is hoogbegaafd, en niet alle hoogbegaafden zijn beelddenkers. Er zijn ook mensen die een voorkeur hebben voor het auditief-logisch denken.
Tot de leeftijd van 4 jaar is iedereen eigenlijk visueel- ruimtelijke ingesteld. Het is pas nadien dat een voorkeur zich ontwikkelt. En dit is zeker niet alleen aangeboren, zo kan de oorzaak ook in iets fysisch liggen, bv. buisjes in de oren (waardoor een voorkeur voor het visuele kan ontstaan).
Wat lijkt jou het grootste verschil tussen een hoogbegaafde creatieve generalist en een niet-hoogbegaafde creatieve generalist?
Het is moeilijk om hier een antwoord op te formuleren, aangezien ik de doelgroep van creatieve generalisten onvoldoende ken. Maar ik moet spontaan denken aan iets wat Maria-Cristina Ciocci van Ingegno (zij geeft o.a. workshops over wetenschap & technologievoor kinderen) eens vertelde over het verschil tussen haar hoogbegaafd en niet-hoogbegaafd publiek. Zij merkte op dat de tweede groep gewoon overneemt wat er in de workshops wordt gezegd, terwijl de eerste groep er zijn eigen ding mee gaat doen. Die autonomie is een héél belangrijk thema voor hoogbegaafden.
Wat zijn volgens jou de voornaamste uitdagingen op loopbaanvlak voor hoogbegaafden?
Ik zie dat er een aantal waarden zijn die voor hen heel belangrijk zijn en dus een grote rol spelen, ook op loopbaanvlak, nl.: autonomie, uitdaging, voldoening en zingeving. Luxe, macht en status staan meestal achteraan het lijstje.
Ondernemen is voor een deel een goede piste, maar geniet niet de voorkeur bij iedereen. Dit heeft o.a. te maken met het al dan niet graag nemen van risico’s.
Ik werk met klanten ook vaak met de talentbeschrijvingen van Luk Dewulf en zie volgende talenten heel vaak terugkomen: Kennisspons, Uitblinker als ik dat wil, Trouwe vriend en Buikdenker. Komen regelmatig voor, maar zeker niet altijd: Creatieve maker, Zinzoeker, Herkauwer en Ontrafelaar.
Ik merk dat vele hoogbegaafden in hun loopbaan met frustratie te kampen hebben, o.a. omdat ze het gevoel hebben constant op de rem te moeten staan. Wat zou jij hen aanraden?
Allereerst het krijgen van inzicht in hun hoogbegaafdheid. Alles begint hiermee. Daarnaast is het belangrijk dat ze voldoende tijd spenderen met mensen waar ze wél hun gang kunnen gaan en bij wie het wel snel mag gaan. Zo laden ze hun batterijen op.
Heb je tips voor mensen wiens hoofd nooit stilstaat?
Voor wie hiervoor openstaat: mindfulness kan helpen. Maar ook bij sporten zijn veel mensen gebaat. Wat ik doe als ik ‚s avonds mijn hoofd niet tot rust kan brengen? Moeilijke Japanse puzzels maken ;-)!
Hoe pakken hoogbegaafden het maken van studiekeuzes best aan?
Het nadenken over een goed studiekeuze begint vroeg. De meesten beginnen pas als ze in het 5de of 6de middelbaar zitten en dat is te laat. Je kan als ouder veel doen om je kind op deze keuze voor te bereiden. En hier speelt het onderscheid multigetalenteerd vs. early emerger een grote rol.
Multigetalenteerden zijn bovengemiddeld vaardig in verschillende dingen en hebben dus vele opties. Geef hen de kans om van alles uit te proberen: de ene dag bakker, de andere dag brandweerman/vrouw, … Laat hen proeven van al die beroepen, zodat ze er een realistischer beeld van krijgen. Daarnaast worden ze ook best behoed om teveel te gaan doen. Vaak komt hun week stampvol te zitten door hun vele interesses. Help hen een evenwicht te bewaren.
Wat ook heel waardevol is: vertel over jouw loopbaanparcours. Maak hen ook duidelijk dat het niet is omdat je nu iets doet, je dit ook voor de rest van je leven gaat (moet) doen. Als ik multigetalenteerde jongeren over de vloer krijg, raad ik vaak aan om iets te gaan studeren dat niet té lang duurt. Zo kunnen ze sneller aan de slag en kunnen ze kijken wat er allemaal op hun pad komt.
Eigenlijk draait het allemaal rond aanvaarding van hoe je in elkaar zit, want zo ontstaat er rust.
Early emerges zijn kinderen die een extreem gerichte interesse hebben, en dit vaak al vanaf zeer jonge leeftijd. Bij deze kinderen is het belangrijk hen niet te verplichten toch breed te gaan. Maar ook over-stimuleren is niet goed uiteraard. Geef het kind ook nog de kans te veranderen van richting mocht dat toch nodig blijken.