Keuzestress verminderen
Keuzestress, het doet onze hersenpan vaak overuren draaien. Bij de zoektocht naar een nieuwe job, maar bv. ook als starter en ondernemer, wanneer je moet kiezen tussen de verschillende mogelijkheden en opportuniteiten die je ziet. Ook in je privéleven kan je het gevoel hebben uren tekort te komen om al je interesses aandacht te geven, en zo keuzestress ervaren.
Maar wat is het precies, hoe ontstaat het en vooral: hoe kan je ermee omgaan?
Wat is keuzestress?
Het gaat over een vorm van stress die je voelt wanneer je overspoeld wordt met informatie die je moet overwegen om tot een beslissing te komen. Niet alleen de complexiteit van de keuze zorgt voor problemen. Ook het ruim assortiment aan opties die in onze samenleving voorhanden zijn, zijn een belangrijke oorzaak van keuzestress.
Anders gezegd: als je weinig mogelijkheden hebt, is er weinig dat je moet overwegen. Maar als er veel opties zijn, moet je ook al die informatie verwerken om tot een keuze te komen. Een goede beslissing maken wordt dan ingewikkelder en dat zorgt voor heel wat stress.
Fear of better options
Patrick McGinnis, de Amerikaanse schrijver en econoom die eerder al ‘fomo’ introduceerde, spreekt van ‘fobo’ of ‘fear of better options’. De nieuwe keuzestress dus, of het dwangmatig zoeken naar de beste optie. Fobo-lijders zijn volgens McGinnis bang om los te laten en te moeten rouwen om de weg die ze niet gekozen hebben.
Oorzaken
Oorzaken voor keuzestress liggen voor een deel buiten ons, maar hebben ook te maken met ons als persoon.
Keuzestress komt voor een groot deel van de vele mogelijkheden en keuzes die we in onze maatschappij voorgeschoteld krijgen. Denk maar aan de talloze smartphone-modellen die in de winkel liggen, tientallen soorten chocolade van bijna evenveel merken in de winkelrekken, honderden series en films op Netflix, onderwijsinstellingen die meer een meer studiekeuzes aanbieden, oneindig veel hobby’s om uit te kiezen, …
Maar ook factoren binnen jezelf kunnen keuzestress triggeren:
- je hebt last van controledrang en je bent bang om verkeerde keuzes te maken;
- je hebt de neiging om te overanalyseren (‘ik moet er gewoon nog harder over nadenken’);
- je hebt geen zicht op de eigen behoefte;
- je ervaart sociale druk en FOMO (fear of missing out);
- er is sprake van een gebrek aan zelfkennis: je kent je drijfveren niet, je hebt geen (of onvoldoende) zicht op je talenten en waarden;
- bv. bij keuzes in studies en werk: je ziet veel mogelijkheden omwille van je brede belangstelling en/of je kan veel dingen goed. (m.a.w., je hebt meer keuze-opties!).
Symptomen
Hoe herken je keuzestress bij jezelf of iemand anders? Het is belangrijk aandacht te hebben voor de volgende symptomen:
- een gebrek aan zelfvertrouwen: je bent onzeker over jezelf of je talenten en je komt daarom niet toe aan het nemen van beslissingen;
- een gebrek aan zelfkennis over wat je talenten zijn, wat je drijfveren zijn, welke behoeften je hebt, …;
- absolute zekerheid willen over je keuze;
- vast zitten in piekergedachten;
- bang zijn om fouten te maken.
Tips bij keuzestress
Bedenk: ‘alles gaat voorbij’
In ‘Leven in het nu’ introduceert Tom Hannes ons in drie basisbeginselen uit de Boeddhisme: alles is vergankelijk, alles is afhankelijk van elkaar en alles is onvolmaakt (en dus onbevredigend). Alle drie deze principes kunnen ons helpen bij keuzestress want ze confronteren ons met het feit dat ‘de perfecte keuze’ niet bestaat.
(Interview met Tom Hannes)
Minder introspectie, meer experimenteren
Wanneer we het even niet meer weten, of gevangen zitten in keuzestress, hebben we de neiging om er gewoon nog méér over na te denken. Auteur Herminia Ibarra vindt dat geen goede strategie. Haar advies? Experimenteer, probeer wat dingen uit, ga vooral dingen ervaren. Zo beschik je over waardevolle informatie die je zal helpen om keuzes te maken. Een veelzeggende uitspraak van Ibarra is: “Solitary introspection, when not coupled with active experimentation, is dangerous”.
De passieve houding
Hoogleraar Harry Kunneman pleit eerder voor een passieve, receptieve houding om keuzestress te verminderen. I.p.v. het ‘ik’ centraal te stellen, stel je jezelf de vraag: ‘Wat wil door mij gehoord worden?’ of ‘Wat raakt mij?’.
(Hoorcollege ‘Wat kiest mij?’ – Harry Kunneman)
Denken over de dood
Auteur Roman Kznaric heeft in zijn boek ‘Carpe Diem’ een originele tip om keuzestress te verminderen: de ‘daily deathpause’. Het idee is heel simpel: je krijgt je prioriteiten scherp door meer over je dood te denken. Je beeld je in dat je dood bent en dat je in het hiernamaals naar een etentje gaat. Daar in de ruimte zitten alle andere ikken die je had kunnen zijn, mocht je andere keuzes gemaakt hebben. Dit zijn jouw ‘alternatieve zelven’. Vraag je vervolgens af of daar ikken tussen zitten waar je graag mee zou ruilen. Wat zegt dit over de keuzes die je dient te maken?
De ‘shit sandwich’
Ook succesauteur Elizabeth Gilbert heeft een tip bij keuzestress: de ‘shit sandwich’. De gedachte gaat als volgt: elke keuze komt met een prijs. De vraag is: welke prijs ben je bereid te betalen? Wat zijn de lastigheden die je erbij wil nemen? Of: wat is de shit sandwich die je bereid bent op te eten?
Artikels met interessante invalshoeken over keuzestress
- In dit artikel van Forge, ‘A guide to overcoming FOBO, the fear of Better Options‘, vond ik deze tip heel helpend: ga door potentiële worst-case scenario’s, maar blijf niet steken bij ‘wat als het slecht afloopt?’. Vraag je af: ‘welke beslissing zal ik op dat moment maken?’. We vergeten te vaak dat een beslissing zelden finaal is. Er dienen zich altijd kansen aan om nieuwe keuzes te maken.
- Wat te doen bij keuzestress?: een artikel van eos.
Keuzestress: interessante video’s:
In deze TedTalk staat psycholoog Barry Schwartz stil bij de keuzevrijheid die we zo belangrijk vinden. Maar het te veel aan keuzes in onze maatschappij zorgt net voor (keuze)stress en minder vrijheid. Zijn tips?
- beperk je keuzemogelijkheden;
- verminder je verwachtingen;
- stel prioriteiten;
- laat nog meer ruimte voor toeval en ‘go with the flow’.
Filosoof Ruth Chang stelt dat moeilijke keuzes moellijk zijn omdat er geen ‘beste optie’ is, en niet omdat er iets mis is met ons of omdat we onwetend zijn. Ze ziet moeilijke keuzes als een kans om na te denken over je waarden, over waar je je achter kan scharen.
Boeken voor wie moeilijk kan kiezen
Vond je de tips hierboven inspirerend? Via deze boeken kan je de vermelde auteurs beter leren kennen. Hoewel dit geen boeken zijn die expliciet over keuzestress gaan, hebben ze er wel onrechtstreeks een impact op.
Extra tips bij keuzestress
Kiezen kan een hele lijdensweg zijn als je gaat overanalyseren en piekeren. Deze tips helpen je om keuzestress om te buigen en het gepieker los te laten.
Download ze hier:
